تطور مفهوم ریاضت در عرفان اسلامی ( از قرن اول اسلامی تا ابتدای قرن هفتم)

در مسیر سلوک عرفانی ضرورت دارد که سالک از خود خالی و فانی شود، از جهت اینکه تمام حرکات و تلاش های عارفان برای رها شدن از خویش است؛ لذا برخی از امور، از جمله ریاضت بر ایشان فرض راه است این عمل به گونه های متفاوت در طی قرون مختلف انجام گرفته است و به سالکان طریق به فراخور حال و استعدادشان تعلیمات متفاوتی توسط آشنایان طریق و پیران راه ارائه شده است. این اعمال که به نحوی با ریاضت های جسمانی صورت می گرفت، با هدف تعدیل نفس اماره که جز خواهش ها و تمنیّات نابجا چیزی را طلب نمی کند، انجام می شد که از سرکشی خود بکاهد و در حد کمال به تسلیم سالک در آید. بدین خاطر، ریاضت جزو اصول اساسی و بنیادین طریقت شمرده می شود و از لحاظ تاریخی، به لحاظ کمیت و کیفیت، تطوراتی داشته است. هدف از پژوهش حاضر، تطور مفهوم ریاضت در طی شش قرن اولیه هجری قمری است. سوالات پژوهش عبارتند از: در این محدوده تاریخی حد و حدود ریاضت، نحوه انجام ریاضت، جایگاه و نقش ریاضت، غرض و هدف از ریاضت چه بوده است؟ نتایج بدست آمده: ریاضت در طی شش قرن اول هجری تطوراتی داشته است. روش پژوهش حاظر به شیوه تحلیلی-تاریخی بوده که سیر تاریخی مفهوم زهد و ریاضت و تغییر و تحوالات ایجاد شده در آن مورد بررسی قرار می گیرد.